Τι είναι;«Νεκρή ζώνη» είναι η περιοχή ενός υδάτινου οικοσυστήματος στην οποία η συγκέντρωση του οξυγόνου είναι τόσο χαμηλή που δεν μπορεί να συντηρήσει ζωή. Η ελάττωση του διαλυμένου οξυγόνου στο νερό μπορεί να μετατρέψει πλούσιους τόπους σε βιολογικές έρημους. Νεκρές (υποξικές) ζώνες υπάρχουν στη φύση αλλά τις τελευταίες δεκαετίες ο αριθμός και το μέγεθός τους έχει αυξηθεί σε όλο τον πλανήτη σε περιοχές που χαρακτηρίζονται από έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα. Πόσες είναι;Περισσότερες από 500 περιοχές έχουν καταγραφεί ως νεκρές ζώνες. Οι περισσότερες είναι στη Βόρεια Αμερική και ακολουθούν η Ευρώπη και η Ασία. Ο αριθμός τους αυξήθηκε ραγδαία από τη δεκαετία του 70. Οι περισσότερες βρίσκονται σε περιοχές όπου ο φυσικός εμπλουτισμός σε θρεπτικά των νερών της παράκτιας ζώνης αυξάνει από ανθρώπινες δραστηριότητες όπως οι καλλιέργειες, οι βιομηχανίες ή οι πόλεις και τα απόβλητά τους. Τα τελευταία 50 χρόνια προβλήματα που συνδέονται με τον υπέρμετρο εμπλουτισμό της θάλασσας και τη χαμηλή συγκέντρωση οξυγόνου έχουν εξαπλωθεί τόσο ώστε η ολική σχεδόν απώλεια ψαριών και άλλων οργανισμών από μεγάλες περιοχές να είναι σύνηθες φαινόμενο. Αυτές οι νεκρές ζώνες ή οι «έρημοι οξυγόνου» προκαλούν σοβαρή υποβάθμιση στα οικοσυστήματα και προξενούν ζημιές στους ανθρώπους, η διαβίωση των οποίων εξαρτάται από αυτά τα οικοσυστήματα. |
|
|
|
|
Τι προκαλεί τις νεκρές ζώνες;Οι γεωργικές πρακτικές είναι ο μεγαλύτερος ένοχος στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Τα λύματα προκαλούν την πλειονότητα των νεκρών ζωνών στην Αφρική και τη Νότια Αμερική. Και στις δύο περιπτώσεις, ο φωσφόρος και το άζωτο που φθάνουν στα υδάτινα οικοσυστήματα τροφοδοτούν το θαλάσσιο φυτοπλαγκτό που πεθαίνει και αποσυντίθεται από βακτήρια που καταναλώνουν το οξυγόνο για την αναπνοή τους. Έτσι, ο υπερβολικός εμπλουτισμός του νερού (λίπασμα) οδηγεί στην κατανάλωση του διαλυμένου οξυγόνου αφήνοντας πολύ λίγο οξυγόνο στα νερά κάτω από την επιφάνεια. Χωρίς οξυγόνο, τα περισσότερα ζώα δεν μπορούν να επιβιώσουν με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας νεκρής ζώνης. Φυσικές διεργασίες, όπως η ανάδευση των υδάτων των ωκεανών, μπορούν επίσης να σχηματίσουν νεκρές ζώνες. Ανάβλυση υδάτων (ανοδικά ρεύματα που φέρνουν τα νερά του βυθού στην επιφάνεια) φέρνουν θρεπτικά συστατικά στην επιφάνεια που υπάρχει άφθονο φως και έτσι ξεκινά η ραγδαία ανάπτυξη του φυτοπλαγκτόν. Καθώς τα φύκια αυτά πεθαίνουν, βυθίζονται και η αποσύνθεσή τους δημιουργεί υποξικές περιοχές. Τα τελευταία χρόνια οι επιστήμονες έχουν εντοπίσει νεκρές ζώνες και στον ανοιχτό ωκεανό. Μπορεί η ζωή να επανακάμψει στις νεκρές ζώνες;Απολύτως. Η Μαύρη Θάλασσα κάποτε φιλοξένησε μία από τις μεγαλύτερες υποξικές ζώνες στον κόσμο με έκταση 45.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Όταν οι γεωργικές επιδοτήσεις από τη Σοβιετική Ένωση κατέρρευσαν, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, η απορροή λιπασμάτων μειώθηκε κατά περισσότερο από 50%. Οι απορροές και το οικοσύστημα πήρε τρία χρόνια για να αρχίσουν να ανακάμπτουν και η διεθνής υποστήριξη για τη διαχείριση των απορροών έχει βοηθήσει να κρατηθεί η Μαύρη Θάλασσα ζωντανή και σε ικανοποιητική κατάσταση από τότε. Το κλειδί για τη μείωση του μεγέθους και του αριθμού των νεκρών ζωνών χαμηλής περιεκτικότητας σε οξυγόνο στα παράκτια ύδατα είναι να μειωθεί η εισροή θρεπτικών στις εκβολές ποταμών και στην παράκτια ζώνη. |
|
